Je wil je stiefkind goed achterlaten maar weet niet hoe. Als je nu niets regelt, wat gebeurt er dan met jouw erfenis en heeft jouw stiefkind ergens recht op? Hoeveel erfbelasting moet een stiefkind betalen en is dat anders dan een eigen kind zou moeten betalen?
Erfenissen binnen een samengesteld gezin. Ik vroeg er altijd even naar tijdens een scheidingsmediation. Waarom? Dat leg ik je graag uit.
Erfrecht
Als een samengesteld gezin al vele jaren goed loopt, voelen stiefkinderen vaak ook als eigen kinderen. Samen heb je al vast al van alles mee gemaakt. Kinderen hebben vaak een scheiding van de ouders te verwerken gehad of zitten daar nog middenin.
Fiscaal zijn stiefkinderen (nog) geen eigen kinderen. Dat komt onder andere tot uiting als er een stiefouder overlijdt. Als we dan kijken naar het erfrecht, dan bestond de term stiefkind niet eens in het erfrecht. Daar is in 2003 verandering in gekomen. Het erfrecht is sindsdien zodanig aangepast dat een stiefkind als ‘eigen’ kind kan worden betrokken bij de wettelijke verdeling (artikel 4:27 BW).
Stiefkind als eigen kind?
Erkenning als eigen kind (althans voor de erfbelasting) heeft voor veel stiefouders en stiefkinderen een emotionele waarde. Misschien voelt jouw stiefkind inmiddels ook wel als eigen kind? Of voelt jouw stiefmoeder echt als je eigen moeder? Dan voelt het toch niet goed als je als stiefouder komt te overlijden en je staat als stiefkind volledig buiten spel in de nalatenschap?
Naast de emotionele waarde om als stiefkind in de verdeling van de erfenis te kunnen worden betrokken als ‘eigen’ kind, heeft het fiscale voordelen. Daarvoor moeten we kijken in de Algemene wet inzake rijksbelasting (Awr), de wet waarin bevoegdheden van de belastingdienst geregeld worden. Er staan wettelijke bepalingen in over de heffing van belastingen. Een van deze bepalingen is de definitie van het begrip ‘kind’ als 1ste graads bloedverwant en aanverwant (artikel 2 lid 3 sub i Awr). Deze definitie van kind noem ik in deze update het ‘eigen kind’.
Vrijstellingen en tarieven
Een eigen kind betaalt pas erfbelasting als het bedrag van de erfenis meer bedraagt dan €21.559,- (vrijstelling van 2022). Een stiefkind valt – in beginsel – onder de groep ‘andere erfgenamen’ en betaalt belasting vanaf een bedrag van €2.274,-.
Let op, het stiefkind wordt vaak in tabellen op internet onder de groep ‘eigen kind’ voor de vrijstelling geplaatst maar dat is alleen als je als erflater voldoet aan een aantal voorwaarden. Pas dan staat het stiefkind op gelijke hoogte als een eigen kind.
De vrijstelling voor een eigen kind ten opzichte van een stiefkind is dus veel hoger. Dat is niet het enige fiscale verschil.
Het tarief erfbelasting hangt af van de relatie met de overledene. Een eigen kind betaalt voor alles boven de vrijstelling (dus vanaf €21.560,- en tot €130.424,-) 10% aan erfbelasting en vanaf een bedrag van €130.425,- boven de vrijstelling 20% aan erfbelasting.
Een stiefkind die nog als ‘andere erfgenaam’ wordt aangemerkt, betaalt over alles boven de vrijstelling (dus vanaf €2.274,- tot €130.424,-) maar liefst 30% aan erfbelasting en vanaf een bedrag van €130.425,- boven de vrijstelling zelfs 40%. Als je dit weet, dan wil je het voor je stiefkind goed geregeld hebben, toch?
Wordt ieder stiefkind sinds 1 januari 2003 dan automatisch erfgenaam alsof het een eigen kind is?
Nee, daar moet de stiefouder wel een aantal dingen voor doen (ook al lijkt het alsof het in de tarief tabellen al wel zo is). Stiefkinderen hebben namelijk – zacht uitgedrukt – pech als er geen testament is opgemaakt door de stiefouder die overlijdt. Heb jij stiefkinderen en wil je die laten erven als ‘eigen kind’ of in ieder geval als erfgenaam? Dan moet je hiervoor een testament laten opmaken bij een notaris.
De vraag of jouw stiefkind inderdaad onder de fiscale regels als eigen kind wordt aangemerkt en dus gebruik kan maken van de vrijstelling en het tarief als eerder al door mij beschreven, hangt verder af van de vraag of jij bent getrouwd (of een geregistreerd partnerschap hebt) of niet.
We hebben tot nu toe dus ontdekt dat als jij je stiefkind wil laten erven je in ieder geval aan de volgende voorwaarden moet voldoen:
- Je moet bij de notaris een testament opmaken waarin je jouw stiefkind als erfgenaam benoemt;
- Je moet getrouwd zijn met de ouder van je stiefkind, of een geregistreerd partnerschap hebben met de ouder van je stiefkind.
Ben je niet getrouwd?
Hoe zit het dan als je keurig een testament hebt opgemaakt en je stiefkinderen als erfgenaam hebt benoemd, maar niet bent getrouwd met de ouder van je stiefkind?
Het is mogelijk om jouw stiefkind ook dan te laten profiteren van de vrijstelling en het tarief van groep 1, als je voldoet aan een aantal voorwaarden uit de Successiewet. Jouw stiefkind wordt dan aangemerkt als quasi-stiefkind. Bent u er nog?
Ben je niet getrouwd dan geldt dat de ouder en de stiefouder tot het overlijden van één van hen “partner” als bedoeld in artikel 1a SW (Successiewet) zijn geweest. Op grond van artikel 1a, lid 1, letter c, SW worden twee ongehuwde personen slechts als partner aangemerkt indien zij:
-
- beiden meerderjarig zijn;
- op hetzelfde woonadres staan ingeschreven en dat minimaal zes maanden voorafgaand aan het overlijden dat aanleiding is tot de heffing van erfbelasting;
- een notarieel samenlevingscontract hebben met een bepaling daarin over hoe er zal worden bijgedragen in de kosten van de gemeenschappelijke huishouding (wederzijdse zorgverplichting) , óf indien er geen notarieel samenlevingscontract is, tot het tijdstip van het overlijden of de schenking gedurende een onafgebroken periode van ten minste vijf jaren staan ingeschreven op hetzelfde woonadres.
Conclusie
Het was een hele kluif, ook voor mij. Deze update is namelijk geboren uit eigen ervaring en ik weet zeker dat ik niet de enige ben die hiermee heeft geworsteld. Daarom wil ik mijn kennis graag delen. Zodat jullie hopelijk niet maanden aan het zoeken zijn en van het kastje naar de muur worden gestuurd.
Notarissen zijn namelijk ook maar gewoon mensen. Die weten echt niet alles. Het quasi stiefkind is nou ook niet bepaald een onderwerp waar je op feesten en partijen eens lekker over gaat zitten discussiëren. Al denk ik wel dat dat gaat komen. Dus zorg echt voor een testament en een bruiloft. Want het leven is tekort om het niet goed te regelen voor de liefdes die jij achterlaat.
Uiteraard doe ik mijn best de tekst in dit artikel up to date te houden maar ik ben zelf geen notaris en dus niet 24/7 bezig met deze materie. Wil je 100% zekerheid, leg mijn artikel dan gerust voor aan een notaris en neem op basis daarvan pas beslissingen. Tot op heden is er echter nog niemand geweest die mijn artikel betwistte, dus wees er gerust op dat dit een goede basis is om mee verder te gaan.